Denken over religie. Deel I Van Xenophanes tot Robertson Smith

Antropologische theorie en godsdienst
01. Auflage 2011
ISBN: 978-90-5867-890-4
Verlag: Leuven University Press

Buch, Dutch, Flemish, 449 Seiten, Format (B × H): 156 mm x 235 mm, Gewicht: 1660 g

Van alle onderwerpen die in de antropologie worden bestudeerd is er geen enkel dat aanleiding heeft gegeven tot zoveel tegenstrijdige verklaringen en conflicterende interpretaties als het fenomeen ‘religie'. In dit chronologisch opgevatte overzicht Denken over religie behandelt Valeer Neckebrouck, die een jarenlange ervaring als antropologisch veldwerker combineert met een grondige kennis van de geschiedenis van de discipline, de belangrijkste denkers die een bijdrage hebben geleverd aan het begrijpen van religie als menselijk fenomeen.

In Deel I Van Xenophanes tot Robertson Smith presenteert de auteur op een heldere en toegankelijke manier de belangrijkste denkers van de klassieke Oudheid tot ruwweg 1860.

Het tweede volume Van Hugo Winckler tot Clifford Geertz behandelt de voornaamste stromingen sinds het midden van de 19e eeuw, waaronder het evolutionisme, het intellectualisme, het diffusionisme, het Franse en het Britse functionalisme, de psychoanalytische school, het religionisme en het symbolisme of ‘interpretatieve' antropologie. Iedere theorie die een wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan de godsdienstantropologie onderwerpt Neckebrouck daarbij aan een uitvoerige en diepgravende analyse en een vaak originele kritische evaluatie.

Met Deel III Hedendaagse perspectieven is auteur Valeer Neckebrouck tot het sluitstuk gekomen van de chronologisch opgevatte reeks Denken over religie. Antropologische theorie en godsdienst. De studie van de antropologie van de religie wordt in dit laatste deel vanuit de meest toonaangevende, hedendaagse modellen en perspectieven belicht. De secularisatietheorieën, het postmodernisme, het feminisme, het neodarwinisme en de cognitieve antropologie van de godsdienst worden uitvoerig behandeld, maar ook denkers als René Girard, Walter Burkert, Edward O. Wilson en Richard Dawkins passeren de revue.

Voor eenieder die geïnteresseerd is in het fenomeen religie en wil weten hoe antropologen doorheen de geschiedenis over godsdienst hebben gedacht, is dit boek een onmisbaar en bijzonder rijk gestoffeerd naslagwerk. Een zo gedetailleerde beschrijving en kritische evaluatie van de behandelde materie was tot nog toe in geen enkel taalgebied voorhanden.

Autoren/Hrsg.

Neckebrouck, Valeer

Fachgebiete

• Geisteswissenschaften Christentum, Christliche Theologie Praktische Theologie Homiletik

Inhaltsverzeichnis

1. Inleiding 1

Hoe beginnen? - Waar beginnen? - Selecteren

2. Eerste aanzetten: De Grieks-Romeinse Oudheid 15

Xenophanes - Heraclitus - Democritus - Epicurus - Critias - Theagenes - Aristarchus - Prodicus - Euhemerus - Herodotus - Polybius - Protagoras - De Stoa - Strabo - Plato - De Romeinen - Bij wijze van besluit

3. Een nieuw paradigma: Van Jean Bodin tot Charles De Brosses 51

Dubbelzinnige Middeleeuwen - Jean Bodin - Edward Herbert van Cherbury - Bernard le Bouvier de Fontenelle - Charles Louis Joseph de Secondat, baron de la Brède et de Montesquieu - Giambattista Vico - David Hume - Charles de Brosses - Een copernicaanse revolutie

4. Religie is dood, lang leve religie: Auguste Comte

Verlichting en Romantiek - Analyse van een tijdsgewricht - De grondbeginselen van het comtiaanse positivisme - In de impasse - Grafdelver en vroedvrouw - De godsdienst van het Grote Wezen - Enkele nabeschouwingen

5. De hogepriester van het evolutionisme: Herbert Spencer

Evolutionisme - Synthetisch evolutionisme - Van manisme tot monotheïsme - Kritische bemerkingen - De neergang - Evolutionisme gisteren en vandaag

6. Intellectualisme: Edward Burnett Tylor

Evolutionisme en de notie van ‘survivals' - Animisme - Magie - De functies van religie en magie - De toekomst van religie en magie - Intellectualisme - Tylor in context - De godsdienstantropologie van Tylor: een evaluatie

7. Intellectualisme: James George Frazer

Een ander model - Een open toekomst met een fatale afloop - Magie als systeem - Meer over rituelen - Magie, religie en politiek - Goden in agrarische samenlevingen - Het christendom als onderdeel van de godsdienstgeschiedenis- Kritische bemerkingen

8. Evolutionisme: Variaties op een thema. Van Max Müller tot Kurt Breysig

Friedrich Max Müller - Andrew Lang - Robert Ranulph Marett - Wilhelm Schmidt - Kurt Breysig - Bij wijze van besluit

9. Opium van het volk of hefboom van de beschaving? Marxisme en religie

Marxisme, antropologie en religie - Ludwig Feuerbach - Marx over Feuerbach - De inhoud van de godsdienstige voorstellingen - Het christendom - De oorsprong van de godsdienst - Een verschijnsel met een Januskop - Kritische bemerkingen

10. Evolutionisme en ritualisme: William Robertson Smith

Revolutie in de godsdienstantropologie - Totemisme - Ritualisme - De sociale dimensie - Het offer - De ambiguïteit van het sacrale - De totem en de hostie - Kritische evaluatie

Über Autor(innen)

Neckebrouck, Valeer
Valeer Neckebrouck is emeritus hoogleraar antropologie en theologie aan de KU Leuven.